Pozostałości greckie i rzymskie na Sycylii cz.I

Sycylia kusi swoimi niezliczonymi bogactwami antycznymi. To właśnie tutaj znajdziemy jedne z największych w Europie parków archeologicznych. Liczba pozostałości greckich i rzymskich jest na Sycylii naprawdę imponująca.

Valle dei Templi di Agrigento
Area archeologica di Segesta
Parco archeologico di Selinunte
Area archeologica della Neapolis, Orecchio di Dionisio e Teatro Greco: dowiedz się więcej tutaj
Aidone e Morgantina

1. AGRIGENTO: Dolina Świątyń obecnie wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Starożytne Akragas, założone w 582 r. p.n.e. przez kolonistów z Geli, wzięło swoją nazwę od przepływającej obok rzeki o tej samej nazwie. W ciągu 370 lat panowania Akragas było jednym z najpotężniejszych i najwspanialszych miast w basenie Morza Śródziemnego, do tego stopnia, że nazywano je „najpiękniejszym miastem śmiertelników”. To właśnie za panowania Falarydów (570-555 p.n.e.) miasto przeżyło jeden z okresów największej świetności.

Później miasto dostało się pod panowanie tyrana Therona (488-471 p.n.e.), potomka znamienitego rodu Emmenidów, który uczynił z Akragas miastem liczące około 300 000 mieszkańców! i którego terytorium rozciągało się do północnego wybrzeża Sycylii. U szczytu swojej potęgi Akragas kilkakrotnie pokonał Kartaginę.

Od 471 r. p.n.e. do 406 r. p.n.e. miasto żyło pod rządami Empedoklesa, w okresie wielkiego dobrobytu gospodarczego i pokoju z Kartagińczykami. To właśnie w tym okresie zbudowano liczne świątynie.

Pod koniec V wieku rozpoczął się okres upadku, naznaczony rywalizacją z miastem Syrakuzy, którego kulminacją była kapitulacja miasta przez Kartagińczyków pod wodzą Hannibala w 406 r. p.n.e., po ośmiomiesięcznym oblężeniu. Dopiero po podpisaniu traktatu między Kartagińczykami a Dionizjuszem z Syrakuz, Akragas i Gela zostały ponownie zasiedlone, ale nie mogły być już ufortyfikowane.

W 339 r. p.n.e., dzięki korynckiemu Timoleonowi, miasto zostało odbudowane. Zwycięstwo Timoleona nad Kartagińczykami pod Crimiso w 339 r. przywróciło sycylijskie miasta pod wpływy Syrakuz, co dało początek okresowi odrodzenia i rozwoju. Okres pokoju był bardzo krótki, gdyż w 311 r. p.n.e. do władzy w Syrakuzach doszedł Agatokles. Agrigento wznowiło działania wojenne przeciwko Syrakuzom, zakładając koalicję greckich miast, która została dwukrotnie pokonana przez Syrakuzan. Wraz z drugą wojną punicką, Akragas, o które spierali się Kartagińczycy i Rzymianie, znalazło się pod kontrolą Imperium Rzymskiego pod zlatynizowaną nazwą Agrigentum.

Valle dei Tempi charakteryzuje się pozostałościami nie mniej niż siedmiu świątyń w porządku doryckim:

Tempio di Hera Lacinia, poświęcona greckiej bogini o tym samym imieniu, została zbudowana w V wieku p.n.e. i spalona w 406 roku przez Kartagińczyków. Była to świątynia, w której zwykle odbywały się wesela.
Tempio della Concordi, której nazwa pochodzi od łacińskiej inskrypcji znalezionej w jej pobliżu. Zbudowana w V wieku. Została przekształcona w świątynię w VI wieku naszej ery. Dziś jest prawdopodobnie najlepiej zachowany zabytkiem Valle dei Tempi.
Tempio di Eracle o Ercole, najstarsza świątyni, była poświęcona czci boga Heraklesa (lub Herkulesa), jednego z najbardziej szanowanych przez mieszkańców starożytnego Akragas. Zniszczona przez trzęsienie ziemi, obecnie składa się z zaledwie ośmiu kolumn.
Tempio di Zeus Olimpico (Giove), zbudowana ku czci boga o tym samym imieniu po zwycięstwie nad Kartagińczykami w 480 r. p.n.e., charakteryzuje się obecnością tak zwanych telamonów, dużych posągów o ludzkich rysach.
Tempio dei Dioscuri (o di Castore e Polluce) została zbudowana na cześć bliźniaczych synów Sparty i Jowisza. Zachowały się z niej tylko cztery kolumny. Jest to symbol miasta Agrigento.
Tempio di Vulcana, również pochodząca z V wieku, jest uważana za jeden z najbardziej imponujących budynków w dolinie, ale jest jedną ze świątyń najbardziej zniszczonych przez czas i zjawiska naturalne.
Tempio di Esculapio, zbudowana z dala od murów miejskich, była miejscem pielgrzymek chorych w poszukiwaniu uzdrowienia.

W Dolinie Świątyń znajduje się również Grobowiec Therona, tufowy pomnik o znacznych rozmiarach w kształcie piramidy, który prawdopodobnie został wzniesiony w celu upamiętnienia poległych w II wojnie punickiej.

Informacje dotyczące godzin otwarcia oraz cen biletów dostępne są na stronie Parku Archeologicznego Doliny Świątyń.

2. SEGESTA: miasto wygnańców Elymian z Troi

Data założenia Segesty nie jest znana, ale dokumenty wskazują, że miasto było zamieszkane już w IV wieku p.n.e. Grecki historyk Thucydides opowiada, że to trojańscy uchodźcy przeprawili się przez Morze Śródziemne na Sycylię, gdzie założyli Segestę i Erice. Uchodźcy ci przyjęli nazwę Elymian. Według mitu Segesta została założona przez Aceste (który był jej pierwszym królem), syna trojańskiej szlachcianki Egesty i boga rzeki Crimiso.

Od momentu założenia Segesta i Selinunte toczyły ze sobą wojny o granice. Pierwsze starcie miało miejsce w 580 r. p.n.e. i Segesta wyszła z niego zwycięsko. W 415 r. p.n.e. Segesta poprosiła Ateny o pomoc w walce z nieprzyjacielem, którego sojusznikami były Syrakuzy. Ateńczycy potraktowali prośbę Segesty jako pretekst i zdecydowali się na wielką wyprawę wojenną na Sycylię. Oblężenie Syrakuz zakończyło się dla ateńczyków sromotną klęską. Walki między obydwoma miastami zakończyły się w 409 r. p.n.e., kiedy Selinunte zostało oblężone i zniszczone przez Kartagińczyków, z którymi po przegranej Aten, zawarli sojusz Segestanie.

W 307 r. p.n.e. wielu Segestańczyków zostało zabitych lub sprzedanych w niewolę przez syrakuzańskiego tyrana Agatoklesa za niedotrzymanie warunków sojuszu gospodarczego. Po zaciekłych represjach Agatokles zmienił nazwę miasta na Diceopolis (miasto sprawiedliwych). W 260 r. p.n.e. Segesta sprzymierzyła się z Rzymianami, którzy darzyli miasto wielkim szacunkiem. Zgodnie z tradycją, mieli wspólne pochodzenie (obydwa miasta wywodziły się od uciekinierów spod Troi). W związku z tym Segesta otrzymała status wolnego miasta, i została zwolniona od obowiązku płacenia podatków, w przeciwieństwie do innych sycylijskich miast (civitas libera ac immunis). W 104 r. p.n.e. w Segeście rozpoczęły się bunty niewolników na Sycylii, tak zwane wojny serwilistyczne, prowadzone przez Atheniona. Bunty te zostały krwawo stłumione przez Rzymian w 99 r. p.n.e.. Segesta została zniszczona przez Wandalów w V wieku.

ANTYCZNE ZABYTKI

Pozostałości po tym mieście, które możemy podziwiać po dziś dzień to: świątynia, której osobliwością jest budowa doskonałych cech doryckich w elymskim mieście. Dominująca hipoteza głosi, że nigdy nie została ukończona, ponieważ nie ma pozostałości ani celli, ani dachu, ani rowków kolumnowych: jej ukończenie zostało uniemożliwione przez wojny. Alternatywnie sugeruje się, że struktura była wykorzystywana do lokalnych rytuałów lub, że cela i dach zostały zbudowane z drewna. Niedawno znaleziono ślady celli zakopane wewnątrz świątyni, wraz ze śladami wcześniejszej konstrukcji (co sugerowałoby, że świątynia została zbudowana na jeszcze starszym świętym miejscu). Jest to peripteralna świątynia heksastylowa (tj. z sześcioma kolumnami na krótszym boku, nie karbowanymi). Na dłuższym boku ma jednak czternaście kolumn (tj. łącznie 36). Świątynia została zbudowana w ciągu ostatnich trzydziestu lat V wieku p.n.e., na szczycie wzgórza na zachód od miasta, poza jego murami. Ze względu na jakość wykonania i obecny stan zachowania, można ją uznać za jedną z najpiękniejszych świątyń starożytności. Teatr, który można datować na około połowę III wieku p.n.e., znajduje się na wzgórzu naprzeciwko świątyni, około 440 metrów nad poziomem morza. Górna część jest w połowie zniszczona i niewiele pozostało ze sceny, która według uczonych była ozdobiona kolumnami i filarami. Teatr mógł pomieścić ponad 3000 osób.

Każdego roku, w lecie, odbywają się tutaj przedstawienia klasycznych greckich sztuk „Le Dionisiache”. Repertuar teatru w Segesta obejmuje również współczesne sztuki, występy taneczne, opery, operetki i musicale organizowane przez gminę Calatafimi-Segesta.

Informacje dotyczące godzin otwarcia oraz cen biletów dostępne są na stronie Parku.

3. SELINUNTE: greckie miasto pięciu świątyń

Selinunte zostało założone w połowie VII wieku p.n.e. przez greckich kolonistów z pobliskiej Megary Iblea. Wybrana lokalizacja znajdowała się na wybrzeżu Morza Śródziemnego, pomiędzy dwiema dolinami rzecznymi Belice i Modione. Miasto istniało krótko (około 200 lat). W tym okresie jego populacja wzrosła do 25 000.

Nazwa pochodzi od dzikiego selera (σ?λινον w języku greckim), który osadnicy znaleźli tam w obfitości. Roślina selera została również przedstawiona na monetach bitych później w Selinunte.

Miasto było zachodnim przyczółkiem kultury greckiej na Sycylii. Sprzymierzyło się z Kartaginą, głównie w celu zapewnienia sobie ochrony przed sąsiednim miastem Segesta. Po katastrofalnej wyprawie Ateńczyków na Sycylię (415-413 p.n.e.) sytuacja uległa diametralnej zmianie: Segesta, wcześniej sojusznik Aten, zdołała zawrzeć sojusz z Kartagińczykami. Selinuntyni, wierząc, że po porażce Aten, Segesta została bez ochrony, najechali miasto. Zamiast łatwej wygranej, czekała na nich brutalna reakcja Kartaginy. Selinunte było oblegane przez dziewięć dni przez armię 100 000 Kartagińczyków, po czym zostało całkowicie zniszczone. Z 25 000 mieszkańców 16 000 zginęło, a 5 000 zostało wziętych do niewoli.

Selinunte zostało później odbudowane przez greckich i punickich kolonistów. W 250 r. p.n.e., po wygraniu pierwszej wojny punickiej, miasto zostało zniszczone po raz drugi i już nigdy nie odzyskało dawnej świetności.

ANTYCZNE ZABYTKI

Ruiny miasta znajdują się na terenie gminy Castelvetrano, w południowej części prowincji Trapani. Cały ten teren tworzy obecnie park archeologiczny o powierzchni około 40 hektarów.
Park archeologiczny Selinunte jest dziś uważany za największy i najbardziej imponujący w Europie: zajmuje 1740 kilometrów kwadratowych i obejmuje liczne świątynie, sanktuaria i ołtarze. Rzeźby znalezione podczas wykopalisk w Selinunte znajdują się głównie w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Palermo. Wyjątkiem jest najsłynniejsze dzieło, Efebo di Selinunte, które jest obecnie wystawiane w Muzeum Miejskim Castelvetrano.

Pozostałości Selinunte można podzielić na trzy główne obszary, Akropol, wschodnie wzgórze, gdzie znajdują się świątynie E (Hera), F i G oraz sanktuarium Demeter Malophoros, której kult, wraz z kultem jej córki Persefony, był szeroko rozpowszechniony na Sycylii.

5. AIDONE I MORGANITINA

ANTYCZNE ZABYTKI

AIDONE

Aidone, ta mała wioska ma starożytne korzenie i znajduje się w jednym z najciekawszych obszarów kulturowych i przyrodniczych środkowej Sycylii. Znana jest jako „balkon Sycylii” ze względu na swoje bardzo wysokie położenie zachwyca wyjątkowym krajobrazem, bujnymi lasami, zielonymi wzgórzami, złotymi dolinami, żyznymi równinami i strumieniami. Na jej terytorium znajdują się dobrze zachowane starożytne gospodarstwa i kilka perełek średniowiecznego budownictwa:

kościół S. Marco z 1140 roku
zamek Pietratagliata lub Gresti

Etymologia słowa Aidone to Ay-ndun, co po arabsku oznacza „doskonałe źródło wody”. Aidone było bardzo lubiane przez Arabów ze względu na obfitość wody, która charakteryzuje je do dziś, ale dopiero Normanowie nadali mu godność autonomicznej jednostki terytorialnej. Z okresu normańskiego pochodzą kościoły Santa Maria la Cava lub del Piano oraz kościół Sant’Antonio Abate. Oznak okresu aragońskiego można szukać w ruinach „Castellaccio” położonego w najwyższym punkcie miasta.

MORTGANITINA

W pobliżu Aidone znajdują się ważne wykopaliska archeologiczne Morgantina, starożytnego miasta, które zostało opuszczone przez swoich mieszkańców i tym samym przestało istnieć w I w.n.e. Zachowane na terenie Morganitina antyczne zabytki nie uległy zatem żadnym zmianom, czy wpływom późniejszych epok. Czyni je to niezwykle ważnym odkryciem archeologicznym.

Część, którą można zwiedzać, obejmuje: kilka budynków użyteczności publicznej, głównie wokół placu Agory (Gymnasium), Pritaneo (w którym przechowywano święty ogień i składano wspólne ofiary), Ekklesiasterion (używany do zgromadzeń publicznych), podwójne „Sanktuarium Agory”, publiczny spichlerz, „Wielki Piec”, Teatr, rzymska rzeźnia i prywatne mieszkania, bogato zdobione mozaikowymi podłogami i freskami na ścianach. Liczne znaleziska z wykopalisk są przechowywane w Muzeum Aidone, które eksponuje również słynne hellenistyczne srebra z III wieku p.n.e., które powróciły na Sycylię po kilku latach spędzonych w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.

RZECZYTAJ TAKŻE:

Czy ten artykuł był dla Ciebie wartościowy? Podziel się z nami Twoją opinią w komentarzu.