Czerwone pomarańcze – skarb Sycylii

Historia i pochodzenie pomarańczy

Od czego zacząć? Może od faktów i od historii o tym jak szlachetny zapach i smak cytrusów tak kojarzony ze słońcem, beztroską i relaksem musiał przebyć daleka drogę, by zagościć na naszych stołach. Dzisiejszym bohaterem owocowego koszyka będzie pomarańcza. Ten soczysty owoc pochodzi ze wschodniej Azji a dokładnie z Chin, gdzie uprawiany był jeszcze setki lat przed naszą erą, ale z powodzeniem pozwolił zadomowić się w wielu krajach o sprzyjających warunkach klimatycznych. Obecnie największymi dostawcami pomarańczy są Brazylia, Stany Zjednoczone (Kalifornia i Floryda), afrykańskie Maroko a w Europie Hiszpania i Włochy z Sycylią na czele. Z tych właśnie miejsc importowane są do innych krajów. Pomarańcza to jeden z najsmaczniejszych i najwartościowszych pod względem witamin owoców.

Sycylia to miejsce, gdzie doskonała gleba i warunki klimatyczne pozwalają na uprawę wyjątkowych odmian ekologicznych, czerwonych pomarańczy.

 

Otóż jest taka kraina, tuż pod stopami sycylijskiej Etny, gdzie kwitnie jedyne w swoim rodzaju drzewko czerwonej pomarańczy. Mikroklimat, który wytworzyła pod sobą ta dymiąca góra ukochały głównie odmiany czerwonej pomarańczy: Tarocco, Moro i Sanguinello. Wszystkie dojrzewają zimą i wczesną wiosną, przy czym zima na Sycylii to odpowiednio wilgotny, dosyć ciepły klimat, który stwarza niepowtarzalne warunki panujące w powietrzu i glebie, by owoce czerwonej pomarańczy mogły się charakteryzować niebagatelnym czerwonym, soczystym i słodkim w smaku miąższem, który jak żadna inna jej „jasna” koleżanka nie obfituje w tak bogaty zasób witaminy C.

Choć z pozoru na zewnątrz otoczone są pomarańczową skórką, tak jak wszystkie „jasne” jej siostry, to ich zabarwione na czerwono wnętrze jest wynikiem kilku czynników. Przede wszystkim żyzna, powulkaniczna gleba daje im unikatowe warunki do wzrostu, następnie duża różnica temperatur powietrza między dniem a nocą stymuluje produkcje barwiącego je na czerwono antyoksydantu – antocyjanu. Ostatnią, ale jakże ważną dla każdego owocu cytrusowego odżywką jest dobre, naturalne nasłonecznienie. To ono gwarantuje odpowiednią ilość cukrów prostych wpływających na smak, przy występowaniu niezbyt intensywnych opadów jest on tym bardziej wyrazisty i aromatyczny. Nic dziwnego, że próbowano „ukraść” drzewka tej krwistoczerwonej pomarańczy z ograniczonego terenu prowincji Katanii, Syrakuz i Enny, ale co ciekawe po przesadzeniu jej na nowe miejsce okazało się, że owoce nie są już wcale tak czerwone i do tej pory nikomu jeszcze nie udało się uzyskać owoców posiadających wszystkie cechy pomarańczy sycylijskich, poza jej naturalnym środowiskiem sycylijskich powulkanicznych wzgórz.

 

Jaki mamy wybór?

Jeśli dobrnęliście do tego momentu to znaczy, że czas przedstawić bliżej i opisać szerzej sycylijskie rubinowe damy. Sady tych drzewek górujące nad sycylijskimi wioskami zaczynają przebarwiać się w okolicach grudnia, kiedy to dzięki umiarkowanej temperaturze, ciepłym masom powietrza wprost z Afryki i zbilansowanym opadom przyroda, w porównaniu do tej przykrytej białym puchem na północy Europy, na Sycylii natura tętni życiem. W sadach cytrusowych krzątają się pracownicy, którzy za pomocą specjalnych nożyc odcinają owoce wprost do koszyków. Tak zgromadzone pomarańcze wędrują do magazynu, gdzie są myte, suszone, sortowane, kalibrowane a następnie pakowane do pudełek (cubotta) i wysyłane w świat. Trzeba podkreślić, że ekologiczne owoce nie są konserwowane ani zabezpieczane żadnymi środkami chemicznymi (w przeciwieństwie do owoców z upraw konwencjonalnych), a bardzo krótki czas między zebraniem a przygotowaniem do wysyłki spędzają w chłodnych, suchych warunkach.

 

Czerwone pomarańcze

Wśród czerwonych pomarańczy wyróżniamy wiele odmian, z których najbardziej znane to: Sanguinello, Moro i Tarocco jednakże wszystkie odmiany można by wymieniać długo: Tarocco Gabella, Tarocco Gallo, Tarocco Ippolito, Tarocco Lempso, Tarocco Meli, Tarocco Messina, Tarocco Rosso, Tarocco S.Alfio, Tarocco Sciara, Tarocco Tapi, Scire, Nucellare, Moro Comune i Nucellare i wiele innych. Każda z nich ma swój czas dojrzewania, i co za tym idzie czas zbiorów.

Sanguinello

protoplastka pozostałych odmian czerwonych pomarańczy, które powstały na drodze naturalnych krzyżówek i mutacji Sanguinello.
– kształt i wielkość: średniej wielkości, ciężka i soczysta
– skórka: pomarańczowy kolor dosyć grubej, porowatej skórki
– miąższ: delikatny o wysokiej kwasowości
– smak i aromat: najdelikatniejszy
– pestki: niewiele lub wcale
– czas dojrzewania i zbiorów: dojrzewa między lutym a marcem
– czas przechowywania: pomarańcza pozostaje świeża i soczysta bardzo długo jeśli jest przechowywana w odpowiednio niskiej temperaturze, w miejscu suchym pod warunkiem, że skórka nie posiada mechanicznych uszkodzeń

Moro

najbardziej czerwona, wręcz krwista, rubinowa odmiana zawierająca dużą ilość antocyjanów.
– kształt i wielkość: najmniejsza wśród czerwonych pomarańczy.
– skórka: pomarańczowa o wyraźnym jasnoczerwonym „rumieńcu”
– miąższ i kolor: bardzo soczysty, zbity o intensywnym kolorze czerwonym, krwistym, rubinowym, taki również jest kolor soku
– smak i aromat: bardzo intensywny i aromatyczny słodkawy smak o wyczuwalnej nucie malin lub jagód i goryczki
– pestki: nie ma lub niewiele
– czas dojrzewania i zbiorów: styczeń, luty
– czas przechowywania: pomarańcza pozostaje świeża i soczysta bardzo długo jeśli jest przechowywana w odpowiednio niskiej temperaturze, w miejscu suchym pod warunkiem, że skórka nie posiada mechanicznych uszkodzeń

Tarocco

uchodzi za tą wśród czerwonych krewnych, która w swym składzie posiada najwięcej witaminy C, posiada także najwięcej pododmian, co ciekawe jedna z nich Tarocco Nucellare, drzewo tej pomarańczy posiada dosyć duże i grube kolce.
– kształt i wielkość: średniej wielkości owoc,
– skórka: pomarańczowa, delikatna,
– miąższ i kolor: pomarańczowo czerwony kolor
– smak i aromat: soczysta i aromatyczna, której sok jest bombą witaminową
– pestki: najczęściej bezpestkowa
– czas dojrzewania i zbiorów: najwcześniej ze wszystkich odmian, lubi być dostępna już na przełomie grudnia i stycznia, a zbiory kończone są nawet w okolicach maja, to ze względu na wspomniane wcześniej duże ilości pododmian tej pomarańczy, które mają swój określony czas dojrzewania w sezonie.
– czas przechowywania: podobnie jak powyżej, długi czas przydatności do spożycia, zachowuje swą soczystość i świeżość w niskiej temperaturze, jeśli nie ma uszkodzeń mechanicznych skórki.

 

Skład i właściwości pomarańczy

Przede wszystkim należy pamiętać, że wszystkie pomarańcze najlepiej jeść świeże i nieprzetworzone wraz z cienką, przezroczystą skórka otaczającą miąższ. Skórka ta bowiem charakteryzuje się dużą zawartością błonnika oraz flawonoidów wzmacniających działanie Witaminy C. Wszystkie pomarańcze maja zbawienny wpływ na nasz organizm ze względu na bogaty skład i właściwości.
– witamina C, której podstawowym zadaniem jest wzmacnianie naszej odporności, odpowiada również za wchłanianie żelaza, polepsza kondycje układu krążenia i jest skuteczna w walce z nadciśnieniem. Dodatkowo bierze udział w procesie tworzenia kolagenu oraz osseiny, co wzmacnia nasze kości.
– beta-karoten odpowiada za pomarańczowy kolor owocu i jest prowitaminą witaminy A, z której nasz organizm wytwarza witaminę A. Składnik ten jest także naturalnym filtrem UV, który zmniejsza wrażliwość skóry na szkodliwe promieniowanie słoneczne. Beta-karoten również skutecznie obniża poziom złego cholesterolu.
– potas to bardzo ważny minerał w naszym organizmie, niezbędny do prawidłowej pracy serca, układu nerwowego, pomaga zachować równowagę elektrolitową i pobudza wydzielanie insuliny
– przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty spowalniają proces starzenia komórek: witamina C, antocyjany, beta-karoten
– kwas foliowy to kolejny wartościowy składnik pomarańczy. Należy jednak do bardzo łatwo degradowalnych. Niszczy go wysoka temperatura, z organizmu skutecznie wypłukiwany jest przez stres, kawę, papierosy, alkohol, dlatego jego uzupełnianie to bardzo ważne element diety, ponieważ kwas foliowy odpowiada za regulację, funkcjonowanie, wzrost wszystkich komórek w organizmie, ma również działanie krwiotwórcze
– flawonoidy występujące w powierzchniowych warstwach tkanek roślin, chronią nas przed promieniowaniem UV, działają przeciwzapalnie, pomagają zachować młody, zdrowy wygląd skóry
– antocyjany występujące tylko w czerwonych odmianach pomarańczy oprócz tego, że są przeciwutleniaczami, wykazują działanie antynowotworowe

 

Zastosowanie

Świeże, nieprzetworzone, ekologiczne pomarańcze można wykorzystać w całości. Nie tylko bogate soczyste wnętrze jako surowa przekąskę, czy źródło orzeźwiającego soku, ale jej drogocenną, aromatyczną skórkę. Czerwona pomarańcza to świetny składnik sałatek, dań mięsnych, koktajli, drinków. Skórkę owocu od niepamiętnych czasów wykorzystuje się do wypieków ciast i deserów. Taki dopełniający menu składnik z łatwością można przyrządzić samemu pod postacią suszonego lub kandyzowanego produktu i przechowywać przez długi czas. Obecnie chyba trudno sobie wyobrazić święta Bożego Narodzenia czy Wielkanocne bez zapachu i smaku pomarańczy.

Czerwona odmiana owocu szczególnie pięknie dekoruje, koloruje i pachnie, a dodatkowo swoim niepowtarzalnym smakiem uszlachetnia potrawę i nadaje jej egzotycznego, ciepłego charakteru. Zima to również wspaniały czas, aby wieczorową porą, dopiero co zerwane z drzewka dojrzałe pomarańcze zamienić w pyszne przetwory służące nam za słodka przekąskę przez cały rok. Miodem z kwiatów pomarańczy można w cudowny i naturalny sposób osłodzić każdy napój.
Ponieważ czerwone pomarańcze, ze względu na swój niespotykany, atrakcyjny rubinowy kolor doskonale zdobią dania w związku z tym bardzo często wykorzystywane są przez szefów kuchni jako elegancki dodatek i wykończenie potraw.

W kosmetyce pomarańcza jest częstym składnikiem toników czy żeli myjących, ponieważ cytrusy to eliminator plam i przebarwień skóry, a ponadto doskonale oczyszczają i tonizują skórę, dodając jej blasku i sprężystości. Z kwiatów pomarańczy uzyskuje się olejek zwany neroli, który jest częstym składnikiem perfum. Wszelkiego rodzaju olejki eteryczne i pielęgnacyjne na bazie pomarańczy służą do pielęgnacji skóry, dodatkowo zapach pomarańczy działa kojąco i uspokajająco, wręcz antydepresyjnie dlatego stosuje się je w trakcie masażu. Co ciekawe sam zapach pomarańczy zwiększa apetyt, pomarańczowy kolor pobudza i poprawia nastrój, pozytywnie wpływa na układ trawienny.

Zimowy czas to ten, w którym szczególnie potrzeba nam słońca, energii i witalności. Jednak europejski biały krajobraz za oknem okazuje się być mniej piękny, kiedy jest to okno zimnego samochodu, który należało przedtem odśnieżyć, a w którym trzeba pokonać jak najszybciej ciemne zatłoczone miasto. Wówczas najlepszym lekarstwem jest podróż w wyobraźni do pomarańczowych gajów i sycylijskich ogrodów, które na progu Nowego Roku pachną cytrusami, albo po prostu wędrówka myślami do zacisza swojej kuchni, w której na brzegu stołu czeka ciepła herbata z dodatkiem imbiru, goździków i pomarańczy. Dokładnie tak! Paradoksalnie nie ma odpowiedniejszego czasu, niż ten, na pomarańczowe przysmaki. Okazuje się, że wystarczy już sam zapach tych cudownych owoców, by wprowadzić nas w dobre samopoczucie.